Dengizik Zamanı

[TurkmenCopur]

Dengizik Zamanı

Karadeniz'in kuzeyine doğru geri çekilen Dengizik ve İrnek idaresindeki Hunlar, Doğu Gotları'nın topraklarına girerek işgal ettiler. Valamer idaresindeki Doğu Gotları bu rahatsızlık veren durumu, Doğu Roma imparatoru Marcianus'a şikayet ederek bildirdiler. Ayrıca kendileri için de yeni bir vatan talebinde bulundular. Gotların bu isteği imparatorun planlarına uymaktaydı. Zira imparator, Galya'da Vizigotlar tarafından imparatorluğa yükseltilmiş bulunan Avitus'u tanımamaktaydı. Marcianus, şimdi bu fırsatı değerlendirerek, Pannonia'yı terk eden Hunların boşalttığı bu bölgede Roma idaresini tekrar tesis etmek istemekteydi (sonbahar 455). Marcianus, Sava suyu boyunca uzanan ve Doğu Roma İmparatorluğu'nun en zayıf bölgesini oluşturan Pannonia'yı güvenilir addettiği müttefiklerine bırakmayı düşünmekteydi. Zira Ardarik idaresinde kuvvetlenen Gepidler, Edika ve Skirler; güneyde Tuna ile Tisa nehirleri arasındaki bölgeyi ele geçirmiş bulunuyorlar ve Doğu Germenlere düşmanca karşı çıkmaktaydılar. Böylece 456 senesi yaz-sonbaharı arasında Pannonia'nn Ostrogotlar tarafından istila edilişi meydana geldi. Bunlar Latince Aqua Nigra diye adlandırılan küçük nehircik ile, Gotca Scarniunga arasındaki bölgeye yerleştiler.

Dengizik ve İrnek, kaçkınların geri çekilmelerini o kadar kolay sağlayamadılar. 456/457 kışında bunlar Gotların izini takip ettiler. Oyleki sanki bunlar "kaçan köleleri" aramaktaydılar. Valamer'in Attila'nın çocuklarına saldırısı, şüphesiz değişen şartların açığa çıkarttığı bir durumu aksettirmekteydi. Attila'nın çocukları Kral Valamer'in saldırısına karşı koymaya çalıştı. Neticede bunlar kendi dillerinde Hunlular diye isimlendirdikleri Dinyeper'e veya Tuna havzasındaki bölgeye kadar çekildiler, ikinci Hun saldırısına Ostrogotlar yol açtı. Ostrogot kralı, Hunlarla akrabalığı olan fakat küçük bir kavim olan Sadagarilere bir hücum planladı. Bunlar nasıl olduysa hala Pannonia'da oturmaktaydılar. Ancak tam olarak nerede oturmakta olduklarını maalesef bilememekteyiz. Bu haber üzerine Dengizik kuvvetlerini harekete geçirerek kendisine sadık kalmış olan beyleri topladı (Ulzindur, Burtugur, Bittugur, Angiskir, Bardor veya Bardar). Sadagarlar'ın yardımına koştu. Harekete geçen Gotların Sadagarilere hücum etmelerine engel olabilmek için Dengizik, Kral Valamer'in bulunduğu yere saldırdı. Burası hala ayakta duran, surlarla takviyeli antik bir kent olan Bassiana idi. Got kuvvetleri bu seferde Hunları bozguna uğrattı.

Bu zaferi bir Got kroniği şu şekilde tasvir etmektedir:

"O günden beri Hunlar Gotların silahlarından korkmaktadırlar"(459).

460 senesinin ilk yarısından itibaren Dengizik ve İrnek durumlarını düzeltmeye gayret ettiler. Pontus steplerinde, Tuna'nın aşağısındaki kuzey bölgelerinde tutunmaya çalıştılar. 466 senesinde İmparator I. Leo'ya bir de elçi yolladılar. Kendisi ile geçmişin hatalarını telafi edecek bir dostluk içinde olmayı arzuladıklarını ifade ettiler ve bir barış antlaşması yapılmasını arzuladılar. Tuna'nın belirli bir yerinde Romalıların ve Hunların serbestçe ticaret yapabilecekleri bir mahallin belirlenmesini rica ettiler. Ancak Hun sefareti başarılı olamadı. İmparator Leo, Romalılar ve Hunlar arasında gelişecek böyle bir ticarete izin vermedi. Zira bunlar vaktiyle devlete büyük zararlar vermiş bir karim idi.

Kaynakça
Kitap: AVRUPA HUN İMPARATORLUĞU
Yazar: ALÎ AHMETBEYOĞLU

[TurkmenCopur]

Bu cevap iki kardeşin de ayrılmasına sebep oldu. Dengizik bu hakaretamiz muameleye savaş ile cevap vermek isterken, İrnek böyle bir plana karşı çıkmaktaydı. Zaten kendisine ait olan memleketin doğu kısmında bir savaş hali sürdürülmekteydi. Ancak dikkafalı Dengizik'i ikna etmek mümkün olmadı. O talihinin yoluna yöneldi. Bir zamanlar atalarının zaferle yol aldıkları gibi, o da 466/467 kışında donmuş olan Tuna üzerinden geçerek askerleri ile birlikte Dacia Ripensis(Batı Transilvanya)'e girdi. Doğu Roma İmparatorluğu'nun serhad kumandanı olan General Anagastes'de Hunlardan kaçan ve Attila ile bu mıntıkada savaşan Got asıllı Arnegisclus'un oğludur)'i tamamen ihmal etti ve umursamadı. Bulunduğu yerden, başka bir elçilik heyetini tekrar İmparator Leo'ya gönderdi. Babasından mevrus, tepeden bakan edasıyla imparatordan, kendisi, ordusu için toprak ayrıca da senelik vergi talep etti. Aksi takdirde savaş kaçınılmazdı. Hunların cüretkar tavırları imparatoru etkiledi ve neredeyse istediklerini kabul edecekti. Verdiği cevapta düşmanlarından dostlar oluşturmayı sevdiğini belirten imparator, bununla beraber kendisine itaat edilmesini şart koşmaktaydı. Bundan sonra gerçekten olayın nasıl geliştiği bilinmiyor.

Buna rağmen ortalığın biraz sakinleştiği, görüşmelere devam edildiği tahmin edilmektedir. Ancak girişimlerinin tamamen akim kalması üzerine Dengizik, hücum için hazırlanmaya başlayarak uzun zaman dayandı. Nihayet General Anthemius(12.4.467)'den itibaren Doğu Roma imparatoru)'un Serdica'ya duhul etmiş olan kuvvetlerini yendi.

469'da yeni Trakya kumandanı Anagastes Dengizik ile hesaplaştı. Dengizik'in kesilen kafası İstanbul'da umumen teşhir edildi ve halk tarafından sevinç gösterilerine vesile oldu. Babasının zamanında çok çekmiş olan halk şimdi bayram etti. Bu mağlubiyetten sonra Dengizik'e bağlı Hunların çoğu dağıldı ve Romalılara tabi oldu.

[TurkmenCopur]

Attila'dan sonra gelişen hadiseler hakkında Jordanes'de verilen bilgiler şöyledir:

"Attila'nın ölümü üzerine, oğullan imparatorluğu aralarında bölmeye kalkıştılar. Kavimlerin isyanı ve Nedao üzerinde, Pannonia'da Gepidlerin zaferi ile sonuçlanan bir meydan savaşı yer alır. Attila'nın en büyük oğlu İlek öldürüldü ve kardeşleri Karadeniz kıyısına yakın bir yere kaçtılar. Bu yerde önceden Gotların oturduğunu tasvir etmiştik. Böylece kainatın önünde diz çöktüğü düşünülen Hunlar da gittiler. Bunun üzerine Hunların yerini güçleri sayesinde alan Gepidler, bütün Dakia (Daçya) sınırlarını muzaffer olmuşlar gibi ele geçirdiler. Bu Gepidler bundan sonra Roma ile barış yaptılar. Gotlar ise, Gepidlerin Hunların yerlerini kendileri için savunduklarını fark ederek ve Hunların kendi eski yerlerini işgal ettiklerini görerek Roma arazisinde yerleşmeyi tercih ettiler. Pannonia'yı aldılar. Sarmatianlar, Cemandriler ve Hunların bir kısmı İllyria'da, Castra-Martis'de kaldılar. Sari, Sidagari, Scythia Minör ve Moesia'da kalan Alanlar, Rugi ve uzaktaki diğerleri, Attila'nın en küçük oğlu İrnek, küçük İskitya ülkesinin uçlarında ve onun akrabaları Emençur ve Ulkindur Dakia Ripensis'de yerleştiler.

Ostrogotlar, Pannonia'da üç kardeş olarak yaşamaktadırlar. Attila'nın oğulları, kendi ülkesinden kaçan kaçakları geri istemek bahanesi ile Ostrogotlardan biri olan Valamir'e saldırdılar. Valamir onları mağlûp eder ve geri kalanını Tuna nehri'nin geçtiği İskitlere ait kısma doğru sürer. Bu kısımlara Hunlar kendi dillerinde Var adı verirler.

Gotlar, Romalılarla kesin bir barış yaptıktan sonra topraklarını kendileri için çok dar buldular. Onlar bu sebeple Sadagi (Sadagan)'lere saldırdılar. Sataga'lar İç Macaristan'a sahiptiler. Bunun üzerine Attila'nın oğlu Dengizik, hakimiyeti altında kalan pek az insanı toplayarak (Ultzinzures, Angisciros, Bittugur, Bardor) Basiana'ya saldırır. Gotlar ona saldırır ve onları kendi sınırlarından utanacak bir şekilde defederler. Öyle ki, o zamandan beri geri kalan Hunlar şimdi bile Gotların silahlarından korkarlar. Hun halkı sonunda sükûnete kavuştu. Gotlar, Sueb-Quadlar ve Skirlere karşı seferlere giriştiler".