Terörle Mücadele İçin Hangi Önlem Niçin Alındı, Bunların Sonuçları Ne Oldu?
Abdullah Öcalan'ın Terörist Faaliyetleri ve Yakalanışı'nın Perde arkası - Bölüm 160
Daha Eruh ve Şemdinli ilçeleri PKK'lılar tarafından basılmamıştı. Ama, örgüt içinden gelen haberler, ilçelerin basılacağı, katliamların başlayacağı yolundaydı. Dunlara karşı alınması gerekli önlemler Milli Güvenlik Kurulu'nun (MGK) ana gündem maddelerini oluşturuyordu.
MGK'da alınan kararlardan biri de, TRT bünyesinde Kürtçe yayın yapacak bir kanalın oluşturulmasıydı. Aslında, bu konu geçmişte de gündeme gelmiş ancak her seferinde, bunun getireceklerinden çok sakıncaları üzerinde durulmuştu. Nihayet 1 ocak 2008'de TRT 6 artık bilinen adıyla "TRT-Şeş" kuruldu ve Kürtçe yayınlar da başladı.
Peki, Kürtçe televizyon konusunda Abdullah Öcalan ne diyordu? Öcalan, Kürtçe televizyon için avukatlarına "Bu televizyon yasadışıdır" diyor ve PKK'nın internet sitesinde Öcalan'ın açıklamaları şöyle yer alıyordu:
"Hükümet kanunsuz iş yapıyor. Kürtçe üzerindeki yasaklar, Kürt kimliğine yaklaşım ortada. Bütün bunlar için, televizyon kurulması için anayasal ve yasal düzenleme gerekiyor. Yasası, kanunu olmadan sen nasıl kanal kurabiliyorsun? Türkiye'de kanunsuz işler yapılıyor.
Kürtçe televizyon açtılar. Bayram değil, seyran değil, eniştem beni niye öptü, meselesine benziyor. Herkes biliyor, bu öyle hükümetin, Başbakan Erdoğan'ın kendi isteğiyle yaptığı bir şey değildir. Erdoğan'a dayatıldı. Erdoğan'a Kürtler diyebilmelidir ki; 'Öyle üstten birileri dayattığı için bir şeyler yapma.'
Sen kendi kendine kanal kuruyorsun. Kendi kendine kanal kurmakla olmaz. Kürtçe televizyon ile de devlet, kendi Kürdünü yaratmak istiyor. Daha önce benzer girişimler yaşandı, bölgede birçok yerde holdingler kurulmuştu. Amaç AKP içindeki belli şahsiyetlerle kurulan bu holdingler üzerinden ekonomik olarak Kürtleri denetim altına almak. Kürtçe televizyonla da bu denetimin kültürel boyutunu tamamlamak amaçlanıyor."
Milli Güvenlik Kurulu, Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in başkanlığında 24 ocak 1984'te toplandı. O toplantıdan önce uzmanlar gerekli çalışmaları yapmış, Bakanlar Kurulu'na tavsiye edilecek yasa tasarıları, bazı yasalardaki değişiklik önerileri hazırlanmıştı. Terörle mücadele kollusunda önemli değişiklikler ve yeni düzenlemeler 1984-1994 tarihleri arasında gerçekleştirildi.
İşte, bu değişikliklerin Milli Güvenlik Kurulu'nun 254 sayılı kararı ile perde arkası:
Tedbir No. 1: Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanunu'nda değişiklik yapılması.
- 16 haziran 1985 tarihinde Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanunu'nda değişiklik yapıldı. Kanun'a 2 ek fıkra ile 9 ek madde eklendi.
Tedbir No. 2: Emniyet Teşkilatı'nın kısa zamanda güçlendirilebilmesi için İçişleri Bakanlığı'na gelecek yıllara sâri mali yükleme yetkisi verilmesini sağlayacak kanun çıkarılması.
- Emniyet Teşkilatı'nın kısa zamanda güçlendirilebilmesi için İçişleri Bakanlığı'na gelecek yıllara sâri yükleme yetkisi verilmesine ilişkin kanun çalışmaları "EM-RE-MO planı" adı altında hazırlandı, ancak ilgili bakanlık ve kuruluşlardan gelen olumsuz yöndeki görüşler sebebiyle kanunlaştırma çalışmaları yapılamadı.
Tedbir No. 3: Olağanüstü Hal Kanunu'yla ilgili yönetmeliğin çıkarılması.
- "Olağanüstü Hal Kurulu ve Bürolarının Kuruluş ve Görevleri ile Yükümlülüklerinin Karşılığının Tespit ve Ödenmesi Hakkında Yönetmelik" Bakanlar Kurulu'nun 21 şubat 1984 tarihli kararıyla kabul edildi, 8 mart 1984 tarihinde yürürlüğe girdi.
Tedbir No. 4: Köy Kanunu hükümlerine göre "korucu" sıfatıyla bölge halkından güvenilir kişilere silah dağıtımının gerçekleştirilmesi.
- Terörist saldırılara karşı köyleri korumak, istihbarat sağlamak ve operasyonel faaliyetlerde güvenlik güçlerine yardımcı olmak maksadıyla, Bakanlar Kurulu kararıyla, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde 1985 yılından itibaren "geçici köy koruculuğu sistemi" uygulanmaya başlandı. Halen 21 ilde (Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır, Hakkâri, Mardin, Siirt, Van, Sımak, Tunceli, Adıyaman, Elazığ, Muş, Ağrı, Gaziantep, Kars, Iğdır, Kahramanmaraş, Ardahan, Malatya, Şanlıurfa) 64 304 geçici köy koruculuğu kadrosuna karşılık 59 671 geçici köy korucusu görev yapıyor.
Ayrıca il valiliklerinin teklifleri üzerine, güvenilir kişilerden "gönüllü köy koruculuğu sistemi" oluşturuldu. Halen 12 ilde (Hakkâri, Mardin, Şırnak, Tunceli, Adıyaman, Elazığ, Adana, Erzincan, Erzurum, Sivas, Şanlıurfa, Kars) 8 410 gönüllü köy korucusu bulunuyor. Buna ilaveten 2 480 gönüllü köy korucusu için silah talebi mevcut.
Tedbir No. 5: Güvenlik kuvvetlerinin kısa sürede silah, cephane, araç ve gereç yönünden güçlendirilmesi.
- Mevcut imkânlar çerçevesinde bütün illerimize silah, cephane, araç ve gereç yönünden önemli ölçüde destek verildi.
Son on yıl içinde, ateş gücü, hareket kabiliyeti, zırh koruması, özel malzeme ve teçhizat açısından Emniyet Teşkilatı'nın etkinliğini artırmak maksadıyla,
a. Taktik araç (binek oto, cip, Land Rover, panzer, motosiklet vb) mevcudunda yüzde 108'lik;
b. İdari araç (kamyon, minibüs, seyyar onarım aracı, ambulans vb) mevcudunda yüzde 103'lük;
c. Zırhlı araç mevcudunda yüzde 398'lik;
d. Hafif silah mevcudunda yüzde 207'lik;
e. Ağır silah (uçaksavar, havan, FN-MAG otomatik tüfek vb) mevcudunda yüzde 338'lik artış sağlandı.
f. Önemli oranlarda termal kamera, gece görüş gözlüğü, nişan aleti, gece görüş el dürbünü, gece görüş makineli tüfek dürbünü tedarik edilerek özellikle Polis Özel Harekât personeli, Terörle Mücadele Şube Müdürlüğü personeli başta olmak üzere Emniyet Teşkilatı'nda kullanılmaya başlandı.
g. Başlangıçta Alman makamları tarafından Türk Silahlı Kuvvetleri'ne verilen Alouette (SA 318 C) helikopterlerinin bir protokolle Emniyet Genel Müdürlüğü'ne devredilmesiyle faaliyetlerine başlayan Emniyet Genel Müdürlüğü Havacılık Faaliyetleri şu an 17 adet Alouette (SA 318 C), 5 adet Black-Hawk (skorsky), 4 adet Puma ve 2 adet H 300 olmak üzere toplam 28 helikopterle yürütülüyor.
Jandarma Birliklerinin etkinliğini artırmak maksadıyla,
a. Taktik araç (Unimog-s, cip, Land Rover, binek oto) mevcudunda yüzde 100'Iük;
b. idari araç (kamyon, minibüs, seyyar onarım aracı, ambulans vb) mevcudunda yüzde 74'lük;
c. Zırhlı araç mevcudunda yüzde 80'lik;
ç. Ağır silah (GTT, havan, obüs vb) mevcudunda yüzde 168'lik artışlar sağlandı.
d. 5,56 mm çaplı M-16, HK-21, HK-23 ve G-41 gibi silahlarla birlikte keskin nişancı tüfekleri (Dragunov), bombaatarlar, SMGK
(TKMS) ve LMGK Kalaşnikov ağır ve hafif makineli tüfekler tedarik edilerek birliklere dağıtıldı.
e. Önemli oranlarda termal kamera, gece görüş gözlüğü, nişan aleti, gece görüş el dürbünü, gece görüş makineli tüfek dürbünü tedarik edilerek kullanıma verildi.
f. 32 Sikorsky helikopteri tedarik edilmiş, Ml-17 serisi 2 ambulans, 2 hücum-kargo ve 15 kargo helikopterinin Rusya'dan tedariki sözleşmesi yapılmış olup helikopterler eylül 1994'ten itibaren teslim alınmaya başlandı.
g. Muhabere konusuyla ilgili olarak,
1) Hassas illerde "muhabere emniyetli telsiz sistemi" ve "faksi-mili irtibatı" ile "teleks irtibatı" tesis edildi.
2) Jandarma sınır birliklerine karakol, Olağanüstü Hal (OHAL) bölgesi iç güvenlik birliklerine bölük düzeyinde veri terminal cihazı (SEMAC) verildi.
3) OHAL ve hassas iller bölgesinde jandarma birliklerine, metal mayın dedektörünün dağıtımı yapıldı.
4) Uzak mesafeli keşif ve gözetleme yapılabilmesi amacıyla OHAL bölgesi için Askarad kara gözetleme radarları tedarik edildi.
Tedbir No. 6: Anarşi ve terör mihraklarıyla mücadelede en önemli ihtiyaç olan, olaylara anında müdahale edecek ve etkin operasyonel faaliyet gösterecek unsurların teşkili ve eğitilmesi yoluna gidilmesi.
Tedbir No. 7: Belediye Kanunu'nun çıkarılması.
- Mevcut Belediye Kanunu'nun dönem içerisinde ihtiyaç duyulan maddelerinde gerekli değişiklikler ile ilave maddelerin eklenmesi yönünde çalışmaların yanı sıra büyükşehirlerin belediye idare yapılarında değişiklik öngören 27 haziran 1984 tarih ve 3030 sayılı yasa çıkarıldı.
Kanunun tamamının ve aciliyet arz eden kısımlarının değiştirilmesi ve kanuna yeni hükümler ilave edilmesine yönelik hazırlık çalışmaları devam etti.
Milli Güvenlik Kurulu, aldığı kararların sonucu hakkında Milli Güvenlik Kurulu genel sekreterinden her toplantıda bilgi alıyordu. 27 aralık 1984'te MGK o yılın son toplantısını yaptı. Yine önemli kararlar aldı.
İşte o kararlar:
Tedbir No. 8: Türkiye-Suriye sınırını kontrol altına alacak tedbir ve tesislerin geliştirilmesinin hızlandırılması.
- a. 1980 yılından itibaren sınırlarımızdan yasadışı giriş ve çıkışların önlenmesi için Suriye, Irak ve Iran sınırında Sınır Fiziki Güvenlik Sistemi (SFGS) kurulması kararlaştırıldı ve çıkarılan kararname uyarınca toplam 1 680 kilometrelik sınır hattında, hudut taşı, tel engel, aydınlatma, devriye yolu ve gözetleme kulesinden oluşan sınır fiziki güvenlik sistemi tesisi öngörüldü.
SFGS'nin tesisi görevi, başlangıçta içişleri Bakanlığı'na verildi. 3497 Sayılı Kanun'la sınırların korunması görevinin Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na verilmesiyle bu proje 1989 tarihinde Milli Savunma Bakanlığı'na devredildi.
1984 yılından bugüne kadar Akçakale-Hamamboğazı arasındaki 450 km'lik sınır kesiminde SFGS tüm unsurlarıyla inşa edildi.
1992 yılında Askeri Yasak Bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Yönetmeliğinde değişiklik yapılarak, sisteme zırhlı devriye araçları ile elektronik ve termal gözetleme, ihbar ve ikaz sistemleri ilave edildi.
Yeni esaslara göre sistemin 1995 yılı sonuna kadar bitirilmesi planlandı. Projenin toplam maliyeti 1992 birim fiyatlarına göre 747 milyar TL'dir.
1993 yılında SFGS kapsamına, Türkiye, Irak ve Iran sınırı için 10 kara gözetleme radarı, 27 termal kamera, 56 zırhlı araç, 134 gece görüş gözlüğü, 40 sabit projektör tedarik edildi. Şırnak ve Hakkâri illerinde 53,9 km'lik ıslah ve 16,5 km'lik inşa olmak üzere toplam 70,4 km'lik yol çalışması yapıldı. Şırnak ilinde 12 km'lik 4x2 tel engeli ve 42 km'lik tel üstüvane olmak üzere toplam 54 km'lik tel engel inşası tamamlandı.
1994 yılında SFGS kapsamında, 33 termal kamera 31 zırhlı araç, 500 gece görüş gözlüğü, 226 gece görüş dürbünü, 69 sabit projektör ile 113 km'lik yolun ve 30 km'lik tel engel malzemesi tedarik edilerek sınır birliklerine (Yüksekova, Şemdinli, Çukurca) haziran 1994'te gönderildi.
I). OHAL bölgesindeki iç güvenlik karakollarının civarına mayın döşenmesi hakkında kanun hükmünde kararname taslağı hazırlanarak, 11 ağustos 1993 tarihinde Başbakanlık'a sunuldu, ikinci defa yeniden hazırlanan kararname taslağı 6 haziran 1994 tarihinde Başbakanlık'a tekrar gönderildi.
Milli Güvenlik Kurulu'nun 1985 yılı kararları
Milli Güvenlik Kurulu (MGK), "terör gündemli" toplanmaya devam etti. 2 eylül 1985'te yapılan toplantıda MGK'nin 284 sayılı kararlar şöyle:
Tedbir No. 9:
"Güneş Harekât Bölgesi"nden yani terör olayların yaygın olduğu Güneydoğu illerinden sıkıyönetim uygulamasının kaldırılması halinde, anarşi ve terör mihraklarıyla mücadelede en önemli ihtiyaç olan, olaylara anında müdahale edecek ve etkin operasyonel faaliyet gösterecek unsurların teşkili ve şimdiden eğitilmesi.
- 1983 yılında Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde oluşturulan "rehin alma ve ele geçirme" eylemlerine karşı kullanılacak özel eğitilmiş timler kırsal alanda kullanılmak üzere sayısal yönden güçlendirildi.
11 ocak 1986 tarihinde Bakanlar Kurulu kararıyla Emniyet Genel Müdürlüğü bünyesinde terörle mücadeleyi koordine etmek ve yönlendirmek üzere Terörle Mücadele ve Harekât Dairesi Başkanlığı kuruldu.
Bu başkanlık bünyesinde özel timlerin eğitilerek yetiştirilmesi için Özel Harekât Şube Müdürlüğü oluşturuldu.
26 temmuz 1993 gün ve 93-4661 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla Terörle Mücadele ve Harekât Dairesi Başkanlığı bünyesindeki Özel Harekât Şube Müdürlüğü, Özel Harekât Dairesi Başkanlığı haline getirildi.
Polis Özel Harekât personelinin yüzde 89'u OHAL Bölgesi ile diğer hassas illerde görevlendirildi.
İhtiyaç duyulduğunda yüzde 11 oranındaki kuvvetten de bu bölge için yararlanılacak.
Ayrıca, terörle mücadele birimlerinde görevlendirilmiş olan (i 000 uzman kadronun yüzde 22'si OHAL bölgesinde görevlendirildi.
Emniyet Genel Müdürlüğü istihbarat birimlerinde bu dönem içerisinde 176 personel OHAL bölgesi içerisinde görev yapmaktayken, bugün için bu sayı yüzde 288 nispetinde artışla 508'e yükseltildi.
Yine aynı dönem içerisinde sade il düzeyinde bulunan birim kuruluşları bugün için il ve ilçe olarak 109 ayrı birim şeklinde teşkilatlandırıldı.
1985 yılında Türkiye genelinde 66 088 olan polis mevcudu yüzde 57'lik bir artışla 111 563'e yükseltildi.
Bugün için bu personelin yüzde 15'i (17 209) OHAL bölgesindeki illerimiz ile mücavir illerimizde görev yapıyor.
a. Kuvvet yapısındaki gelişmeler:
1) Jandarma komando birlikleri personel, silah, araç ve gereç yönünden takviye edilerek, yüzde 90'ı Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesine kaydırıldı.
2) 1987 yılında Jandarma Asayiş Komutanlığı bölgesinde operasyon gücü olarak 37 tabur konuşluyken 7 taburla takviye edilerek bu güç 44 tabura çıkarıldı, 1994 yılında ise 112 tabur konuşluyken 58 taburla takviye edilerek bölgedeki kuvvet 170 tabura ulaştırıldı.
3) Özel tim miktarı 14 misli artırıldı ve yeni mekanize jandarma komandı timleri teşkil edildi.
4) Kara Kuvvetleri Komutanlığı'na ait zırhlı mekanize birliklerle ilave ateş desteği imkânları sağlandı.
5) Birliklerin gündüz, gece ve kış hareket kabiliyeti önemli ölçüde artırıldı.
b. Eğitim Faaliyetlerindeki gelişmeler:
1) 1985 yılında 2 polis eğitim merkezi ve 15 polis okulu olmak üzere toplam 17 eğitim merkezinde sürdürülen polisin eğitimine ilişkin faaliyetler bugün için 20 polis okulunda yürütülüyor.
Balıkesir Polis Okulu Özel Harekât personelinin eğitimine tahsis edildi.
2) Eğitim birliklerinde ihtisaslaşmaya gidildi.
3) Komando eğitimi gören acemi erlerden jandarma iç güvenlik timleri teşkil edildi.
4) Uzman erbaşlarla jandarma özel harekât timlerinin profesyonelleştirilmesine başlandı.
MGK'nin 1986 yılında aldığı kararlar
MGK'de alınan önlemler uygulanırken, yeni bir önlem almaya gerek duyulmuyor, yasadışı örgütün neler yaptığı da yakından izleniyordu. MGK, 1986 yılının 27 aralık tarihinde toplandı. Yine terörle mücadele için kararlar alınıyordu.
İşte MGK'nin 301 sayılı kararları:
Tedbir No. 10: Yıkıcı-bölücü unsurların her türlü yayın vasıtalarının yurda girişlerinin çok sıkı şekilde kontrol edilmesi, bunların yurtiçinde çoğaltılması, benzer yayınların hazırlanması ve dağıtılması gibi faaliyetlerin sıkı denetim altında bulundurulması, kurye çantalarının kontrolü konusunda yöntem ve teknikler geliştirilmesi.
Tedbir No. 11: Güvenlik güçlerinde, irticai faaliyetler ve diğer yıkıcı-bölücü faaliyetler konusunda ihtisas sahibi yeterli sayıda personel görevlendirilmesi, diğer görevlilere hizmet içi eğitimleri de dahil delil toplama konusunda eğitim verilmesi ve bu maksatla İçişleri Bakanlığı'nda bir ünite oluşturulması, bu ünitenin delilleri incelemek ve değerlendirmek hususunda uzman elemanlara sahip olması.
- İstihbarat ve terörle mücadele birimlerinde görevlendirilen personel arasında irticai faaliyetlere ilişkin uzman kadrolar mevcut. Bu kadrolardaki görevli personel uzun süre bu hizmetlerde görevlendirildi.
Emniyet Genel Müdürlüğü Terörle Mücadele ve Harekât Dairesi Başkanlığı tarafından toplanı 7 dönem "sorgulama kursu" düzenlendi.
Mezun edilen 429 kurs elemanının yüzde 70'i Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde görevlendirildi.
Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Dairesi Başkanlığı tarafından toplam 27 dönem "istihbarat kursu"nda 2 264 istihbarat elemanı eğitildi ve Türkiye genelinde istihdamları yapıldı.
Ayrıca delillerin toplanması amacıyla merkezde Asayiş Daire Başkanlığı, illerde ise Asayiş Şube müdürlükleri bünyesinde teknik büroların yanı sıra Kriminalistik Daire Başkanlığı delil toplama konusunda 6 bölge kuruluşu aracılığıyla bağlı illerdeki personelden eleman eğitildi.
Tedbir No. 12: 2908 Sayılı Dernekler Kanunu'na göre Emniyet Genel Müdürlüğünce kurulması gereken "Dernekler Özel Denetleme Grubu"nun kurulması ve grup vasıtasıyla derneklerin ve bunlara ait yurt ve pansiyonların merkezden de denetlemelere tâbi tutulması.
- Bu konu üzerinde daha sonraki toplantılarda da önemle duruldu. MGK 31 ocak 1987'de aldığı 308 sayılı kararda da bu konuya verdiği önemi gösterdi. Başbakanlık da MGK kararı uyarınca 3 mart 1987'de genelge yayımlayıp, MGK kararının eksiksiz uygulanmasını istedi.
Tedbir No. 13: Jandarma Genel Komutanlığı'nın etkinliğini artırmak amacıyla 1987 yılı için ihtiyaç duyulan 20,4 milyar ek ödeneğin tahsisi.
Tedbir No. 14: Jandarmanın etkinliğini artırılması için ge-rekli mali kaynağın sağlanması.
1987-1994 yılları arasında, 643 iç güvenlik karakolu, 36 sınır karakolu olmak üzere toplam 679 adet hizmet binası inşa edildi. Bunun 504'ü, yani yüzde 75'i OHAL, mücavir ve hassas iller bölgesinde, 175 adedi, yani yüzde 25'i diğer illerde bulunuyor.
Tedbir No. 15: Merkez ve mahalli düzeyde istihbarat ve harekâtın koordinasyonu (koordinatör valilik ihdası).
- Kanun konusu olan bu sorunun çözüme kavuşturulmasını te-minen, "İl İdaresi Kanunu'nun bazı maddelerinin değiştirilmesi ve bu kanuna bazı maddeler eklenmesi hakkında kanun tasarısı" hazırlandı. Koordinatör valiliğe imkân veren husus tasarının 8. maddesiyle düzenlendi.
Tedbir No. 16: Emniyet kuvvetlerinin eğitim düzeylerinin yükseltilmesi (gerektiğinde Silahlı Kuvvetler alanlarından istifade edilmesi).
- Polis okullarının eğitim seviyesi yükseltilerek polisliğe alınacaklarda en az lise mezunu olma şartı getirildi, ayrıca hizmet içi ve branş eğitimlerine ağırlık verilerek, personelin gelişen şartlara uygun etkin görev yapabilecek şekilde eğitilmesi hedeflendi.
Bu amaçla,
1992 yılı içerisinde görülen ihtiyaç üzerine eğitim planına ek olarak, OHAL bölgesi illeri ile özel statülü illerimizi kapsayan yöre halkının devletle bütünleştirilmesi ve koruma hizmetleri ağırlıklı terörle mücadele eğitim planı uygulamaya konuldu.
Olağanüstü hal bölge illerine atanan personele uygulanacak oryantasyon eğitim planı 1993 yılı içerisinde uygulamaya konuldu.
1994 yılında 1 350'si özel harekât kursuna katılmak üzere 2 350 personelin terörle mücadeleye ilişkin kurs eğitimlerinden geçirilmesi planlandı.
OHAL bölgesi içerisinde görev ifa eden Özel Harekât timlerinin periyodik eğitimleri için Silahlı Kuvvetler'e ait eğitim alanlarından bir plan dahilinde zaman zaman istifade ettirilmesine başlandı.
Tedbir No. 17: Güvenlik kuvvetlerinin personel takviyesi.
- Güvenlik kuvvetleri iller bazında personel açısından ihtiyaç nispetinde sürekli takviye edildi.
Ayrıca büro işlerinde kullanılan emniyet hizmetleri sınıfındaki personelin asayiş hizmetlerine kaydırılması için 6 000 genel idari hizmetli personel 1993 yılı içerisinde kadroya alındı.
Jandarma Genel Komutanlığı'nın 1984 yılında 110 492 olan personel mevcudu, ülkemize yönelik olarak her yıl artan terör olayları ve gelişen durumlar sonucu 1994 yılında (10 yıllık bir dönemde) 181 881'e ulaştırılarak yüzde 61 oranında artırıldı. 1984 yılında mevcut personelin yüzde 70'i, 52 ili kapsayan 1'inci, yüzde 29'u ise 24 ili kapsayan 2'nci coğrafi bölgede görev yapmaktayken, Doğu ve Güneydoğu'da icra edilen iç güvenlik harekâtı nedeniyle mevcut personel oranı 1'inci coğrafi bölgede yüzde 52'ye düşürülürken, 2'nci coğrafi bölgede yüzde 48'e yükseltildi.
Tedbir No. 18: 442 sayılı Köy Kanunu'nda değişiklik yapılması.
- Köy Kanunu'nun 74'üncü maddesine iki fıkra eklendi. Valinin teklifi ve İçişleri Bakanlığı'nın onayıyla geçici köy korucusu görevlendirme imkânı getirildi ve geçici köy korucularının özlük haklan, kılık kıyafetleri ve benzeri konular esasa bağlandı.
OHAL bölgesi, mücavir iller ve hassas iller kapsamında bulunan toplam 21 ile 64 304 geçici köy korucusu kadrosu tahsis edildi.
Tedbir No. 19: Emniyet Reorganizasyon ve Modernizasyon (EM-RE-MO) kanun tasarısının kanunlaşmasının sağlanması.
- Emniyet teşkilatının kısa zamanda güçlendirilebilmesi için içişleri Bakanlığına gelecek yıllara sâri yükleme yetkisi verilmesine ilişkin kanun çalışmaları "EM-RE-MO planı" adı altında hazırlandı, ancak ilgili bakanlık ve kuruluşlardan gelen olumsuz yöndeki görüşler sebebiyle kanunlaştırma çalışmaları yapılamadı.
Tedbir No. 20: Jandarma Genel Komutanlığı için yeni bir RE-MO kanunu hazırlanması.
- 1987 yılında Jandarma Genel Komutanlığı'nın yeniden teşkilatlanması, silah, araç ve gereçlerinin yenileştirilmesi için gelecek yıl-lara sâri geçici yükümlülüklere girebilmesine imkân tanımak maksadıyla, yeni bir kanun (RE-MO) hazırlanması gündeme geldi.
Ancak kanunun çıkarılması gerçekleşemedi.
Tedbir No. 21: Emniyet Genel Müdürlüğü'nün etkinliğini artırmak için 1987 yılına ait 35 milyar ek ödeneğin tahsisi.
- Milli Güvenlik Kurulu tarafından uygun görülen 35 milyar TL'lik ödeneğin ancak 2,5 milyar TL'lik bölümü temin edildi. Bu miktar öncelikli olarak Özel Harekât biriminin güçlendirilebilmesi ve genişletilebilmesi için sarf edildi.
Tedbir No. 22: Güvenlik güçlerinin müşterek operasyonlarda sevk ve idaresi; jandarma subay ve astsubaylarının sicil ve izin durumlarının düzenlenmesi.
- a. 19 temmuz 1987 tarihinde OHAL uygulamasına geçilmesiyle birlikte, bölgede emrine giren veya harekât komutasına verilecek Kara Kuvvetleri Komutanlığı ve Jandarma Genel Komutanlığı (jandarma sınır birlikleri dahil) birlikleri ile diğer kolluk kuvvetlerini, etkin ve koordineli bir şekilde sevk ve idare etmek maksadıyla Jandarma Asayiş Komutanlığı teşkil edildi. Bölgede icra edilen müşterek operasyonların sevk ve idare veya koordine edilmesi Jandarma Asayiş Komutanlığı tarafından sağlandı.
Nisan tarihinden itibaren; OHAL Bölge- Valiliği ve Jandarma Asayiş Komutanlığınca yürütülen merkezi yönetimden vazgeçilerek, terörle mücadelenin il valiliklerinin sorumluluğunda yürütülmesi esas alındı; illerdeki güvenlik komutanlıkları terörle mücadele yönünden valilere karşı sorumlu tutuldu.
- b. 28 ocak 1991 talihinde Türk Silahlı Kuvvetleri'nde izin yönet-meliğinde değişiklik yapılarak personelin yıllık izin takvimi yeniden düzenlendi. İznini haziran, temmuz, ağustos ve eylül aylarında kul-lananlara bu aylarda iznin 20 gününün, kalan 10 gününün ise diğer aylarda verilmesi; haziran, temmuz, ağustos ve eylül ayları dışında kullananlara tam alarak 30 gün verilmesi hükmü getirildi.
Tedbir No. 23: Merkezi Harekât Üst Kurul Sekreteryası bünyesinde Psikolojik Harekât İcra Ünitesi ile il harekât merkezlerinde psikolojik harekât görevini sağlayacak birer ünite kurulması.
Bu tedbir doğrultusunda bakanlık düzeyinde emir vakti olmadığı gibi personel yetersizliği ve donem içerisinde OHAL Bölge Valiliği'nin ihdası nedenleri ile 1987 genel seçim atmosferi içerisinde birim oluşturma çalışmaları yavaşlatıldı.
Tedbir No. 24: İçe ve dışa dönük psikolojik harekât istihbaratı, değerlendirme ve planlama çalışmaları ile ülke içinde ve dışında icraya dönük faaliyetlerin Merkezi Harekât Üst Kurulu gözetiminde yürütülmesi.
İçe ve dışa dönük olarak psikolojik harekât faaliyetleri çerçevesinde Başbakanlık'ça 1981 tarihinde onaylanmış olan "Kale Psikolojik Harekât Planı" doğrultusunda ülke genelinde güvenlik birimleri başta olmak üzere ilgili diğer kurumların iller bazındaki uzantılarıyla,
Pişmanlık yasasıyla örgüt elemanlarının örgüt terden koparak teslim olmalarının sağlanmasına; İhbar müessesinin çalıştırılmasına;
14 temmuz 1987 gün ve 285 sayılı kanun hükmünde kararnameyle Olağanüstü Hal Bölge Valililiği kurularak PKK'yla mücadelenin olağanüstü şartlar çerçevesinde koordine edilerek mücadelenin yürütülmesine;
Kale Psikolojik Harekât Planı'na ilave "Kule" ve "Burç" projeleri çerçevesinde yürütülen propagandalar ile psikolojik harekâta dönük çalışmalar yapıldı.
Tedbir No. 25: Türkiye'ye geçmiş olan Iraklıların Güneydoğu hudut bölgesi dışında seçilecek birkaç yerde, geçici iskânının ve bunlara gerekli insancıl yardımların sağlanması.
- 1988 yılında ülkemize gelen 80 000 sığınmacı belirli merkezlerde iskan edilerek ihtiyaçları Birleşmiş Milletler Yabancılar Yüksek Komiserliği ve ülkemiz Kızılay teşkilatı tarafından karşılandı. Bu sığınmacıların sadece 1 399'u halen ülkemizde bulunuyor.
1990-1991 tarihleri arasında gelen 460 000 kişi, belirli bölgede iskân edilerek ihtiyaçları karşılandı. Bu kişilerden halen 1 608 kişisi ülkemizde bulunuyor. Bunların 1 075'i çeşitli illerimizde serbest ikamete tâbi tutuldu. 533 kişisi ise Şırnak-Silopi kampında barındırılıyor ve ihtiyaçları aynı usullerle karşılanıyor.
Tedbir No. 26: K. Irak'tan Türkiye'ye müteakip geçişlerin önlenmesi.
Milli Güvenlik Kurulu, 1990 yılında iki ilçenin il yapılmasını kararlaştırdı
MGK, terörle mücadele için bölge valiliği, asayiş kolordu komutanlığı, köy koruculuğu gibi sistemleri oturturken, terörle mücadelede istenilen noktaya gelinmesi de mümkün olmamıştı.
MGK'nin her toplantısında yeni düzenlemeler yapılması için önceki kararlar gözden geçiriliyor, aksayan ve eksik uygulamalar görülüyordu. Kurul yeni önlemler almaya 1990 yılında da devam etti. İşte onlardan bazıları:
Tedbir No. 27: PKK'ya ve bölücü mihraklara yurtdışından özellikle Federal Almanya'dan sağlanan mali destek kaynaklarının tespiti ve mali desteğin önlenmesi için gerekli tedbirlerin alınması.
- PKK'nın yurtdışı faaliyetlerine ilişkin olarak, ilgili ülkelerle ikili seviyede yapılan 2(5 güvenlik işbirliği ve güvenlik görüşmeleri çerçevesinde bu ülkelerin güvenlik makamları ikaz edilmek suretiyle kendi hukukları çerçevesinde tedbir alınması yönünde önemli mesafeler alındı. Almanya, Fransa gibi ülkelerde PKK'nın yasaklanması yönündeki tedbirler ile terörist örgüt olarak adlandırılması kararlan, örgütün mali destek bulmada ve tehdit unsurunu kullanmadaki etkinliğini kırdı.
Halen on beş ülkeyle güvenlik işbirliği görüşmeleri devam ediyor.
Tedbir No. 28: PKK'nın Narkotik faaliyetlerle ilgili yurtiçi ve yurtdışı ilişkilerinin tespiti ve bu yoldan sağladığı mali imkânların önlenmesi.
- Konu üzerinde hassasiyetle durularak elde edilen bilgiler ilgili birimlerle koordine edilerek terör-uyuşturucu bağlantısı yönündeki deliller toplanmak suretiyle Batı ülkeleri nezdinde yapılan görüşmeler ile Interpol seviyesindeki uluslararası toplantılarda çıkartılan prensip kararlan doğrultusunda uyuşturucu kaçakçılığının PKK'nın öncülüğünde yürütülmüş olduğu istikametindeki kanaatler kuvvetlendirilmek suretiyle mücadeledeki etkinlik artırılacak.
a. Uyuşturucu maddelerle ilgili olarak düzenlenen ve Jandarma Genel Komutanlığının temsil edildiği Tahran-Viyana-İslamabad-Şam alt komisyon toplantılarında, "uyuşturucu madde-PKK ilişkisi" gündeme aldırılacak ve sürekli olarak dikkat çekilmesi sağlanacak.
b. Bugüne kadar yirmi altı ülkeyle uyuşturucu madde kaçakçılığına karşı mücadele kapsamlı protokol imzalandı. İkili anlaşmalar gereği, yabancı ülke irtibaat görevlileriyle bilgi alışverişine
başlanıldı.
Tedbir No. 29: Güneydoğu Anadolu'da toplumsal olayların üstesinden gelecek şekilde, hassasiyet durumuna göre ilçelerin çevik kuvvetle (toplum polisi) takviye edilmesi.
- 1994 itibariyle 65 il merkezi ve 47 ilçe olmak üzere toplam 112 merkezde polis çevik kuvvet birimi kurulmak suretiyle, bu birimlerde 114 266 personelin görevlendirilmesi sağlandı.
OHAL ve hassas iller bölgesinde 23'ü il, 23'ü ilçe merkezlerinde olmak üzere toplam 46 yerleşim alanında çevik kuvvet birimi oluşturuldu.
Tedbir No. 30: Şırnak ve Batman ilçelerinin il yapılması ve bunlarla ilgili kanunun yürürlüğe girmesinden sonra bu illerde de "olağanüstü hal" ilan edilmesi.
- Şırnak ve Batman ilçeleri 18 mayıs 1990 tarihinde il haline getirildi. Olağanüstü hal kapsamına alınması işlemi TBMM'nin 23 mayıs 1990 tarihli 117. birleşiminde onaylandı ve bu karar 22 mayıs 1990 gününden itibaren yürürlüğe girdi.
1991'de MGK "şeyh ve ağaların yakından izlenmesini" kararlaştırdı
MGK'nin aldığı her karar Güneydoğu'da önemli etkiler yaralıyordu. 27 aralık 1991'de alınan 342 sayılı karardan sonra geniş kapsamlı genelgeler hazırlandı. Başbakanlık tarafından yayımlanan 24 ocak 1992 gün ve MGSB: 0510-3-92 sayılı genelgeyle yeni önlemler getirildi.
İşte 1991 yılının önlemleri:
Tedbir No. 31: Güneydoğu Anadolu bölgesinde mevcut olağanüstü hal uygulamasına devam edilecek.
- Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde uygulanmakta olan OHAL uygulaması, terörle mücadelede müspet sonuçlar sağlanması, terörle mücadele eden unsurların uyumlu koordinasyonunun devam ettirilebilmesi amacıyla 1991 yılı içerisinde 4 defa, 1992 yılı içerisinde 3 defa, 1993 yılı içerisinde 2 defa, 1994 yılında ise 2 defa olmak üzere toplam 11 defa uzatıldı.
Tedbir No. 32:
2935 sayılı OHAL Kanunu ile 285 ve 430 sayılı kanun hükmünde kararnamelere göre bölge valiliğince, bugüne kadar il valilerine devredilen yetkiler de dahil olmak üzere, daha başka hangilerinin il valilerine devredileceği, Başbakanlık OHAL Koordinasyon Kurulu Başkanlığı koordinesinde yeniden tedvir edilecek, bu hususta gerekli emir ve direktiflerin verilmesi sağlanacak, devredilen yetkilerin, il valiliklerince tam olarak kullanılmasını sağlayıcı tedbirler alınacak, takip ve kontrolü yapılacak, ayrıca il valileri ile bölgelerinde bulunan güvenlik komutanlıkları arasındaki görev ve sorumluluk ilişkilerini belirlemek üzere OHAL bölge valisi ile Jandarma Asayiş Komutanlığı arasındaki ilişkiye benzer bir düzenleme yapılacaktır.
- OHAL Bölge Valiliği'nce bazı yetkiler il valilerine devredildi.
Tedbir No. 33:
2935 sayılı OHAL kanunu ve 21 şubat 1984 tarih ve 84/7778 sayılı Bakanlar Kurulu kararıyla kurulmasının yasal dayanağı bulunan "Başbakanlık Olağanüstü Hal Rejimi" içinde, ancak 1991 ortalarında ön kuruluş aşamasına girebildiği dikkate alınarak, bölgedeki gelişmeleri izlemek, değerlendirmek, uygulamaya ilişkin olarak gerekli emir ve direktifleri vermek, ihtiyaçların giderilmesi ve sorunların çözümü için gerekli kararları almaktan; bakanlıklar, kuruluşlar ve bölgeler arası koordinasyon ve işbirliğinden sorumlu bu önemli organın tüm unsurlarıyla kuruluşunun tamamlanması ve etkin faaliyet göstermesi sağlanacaktır.
- OHAL Kanunu ve Bakanlar Kurulu kararıyla yürürlüğe konulan yönetmeliğe göre teşkil edilen kurul ve bürolarda birliği sağlamak amacıyla hazırlanan OHAL yönergesi kurum ve kuruluşlar ile il valiliklerine gönderildi.
4 mart 1994 tarihinde Batman'da yapılan OHAL Koordinasyon Kurulu toplantısında, kurul üyesi bakanlıkların merkez teşkilatlarında OHAL bölgesi illerinin ihtiyaç ve isteklerinin ivedi karşılanması, gerekli koordinenin sağlanması amacıyla OHAL ünitelerinin teşkil edilmesi kararı alındı.
OHAL bölgesine yönelik yatırımlar, güvenlik hizmetleri vb gibi konuların takibi, bölgede yaşayan vatandaşlarımızın gerek dilekçe gerekse şahsi müracaatlarının sonuçlandırılması, sorularının cevaplandırılması, Peşmergelere ait tedavi giderlerinin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu'ndan karşılanması gibi işlemler de Olağanüstü Hal Koordinasyon Kurulu Başkanlığınca yürütüldü.
Tedbir No. 34:
1985 yılında, halkın devlet yanında yer almasını sağlamak ve bölücü unsurları, çok ihtiyaç duyduğu mahalli destekten mahrum bırakarak etkisiz hale getirmek maksadıyla, 442 sayılı Köy Kanunu hükümlerine göre kurulmuş bulunan geçici köy koruculuğu sisteminin esas itibariyle mııhafazası sağlanacak, ancak tüm unsurlarıyla gözden geçirilecek ve iyileştirici tedbirler belirlenerek uygulamaya konulacak.
- Köy Kanunu'nun 74'üncü maddesine istinaden 21 ilde uygu-lanmakta olan geçici köy korucularından sistemiyle ilgili halen yürürlükte olan Geçici Köy Koruculuğu Yönetmeliğindeki uygulamadan doğan sakıncaları gidermek ve geçici köy korucularından daha etkin olarak istifade etmek maksadıyla Jandarma Genel Komutanlığınca "Geçici ve Gönüllü Köy Korucuları Yönetmelik Taslağı" hazırlandı.
Bakanlar Kurulunca tespit edilen illerdeki gönüllü köy korucularına ait silahlara, menşeine bakılmaksızın il valiliklerince kanunun yayımı tarihinden 45 gün içinde taşıma veya bulundurmak ruhsatının verilmesine 27 mayıs 1994'te karar verildi.
Tedbir No. 35:
Milli Güvenlik Kurulu'nun 302 sayılı kararına atfen 3 mart 1987 tarihli Başbakanlık direktifiyle emredilen ancak, henüz tam olarak gerçekleşemeyen Başbakanlık OHAL Koordinasyon Kurulu Genel Sekreterliği, OHAL Bölge Valiliği ve OHAL bölgesindeki diğer illerde teşkil edilmesi öngörülen birer "psikolojik harekât ünitesi"nin ilgili makamlarla koordine edilerek kurulması ve etkin olarak faaliyete geçirilmesi sağlanacak.
- Bu tedbir doğrultusunda İçişleri Bakanlığı bünyesinde, Halkla İlişkiler Dairesi Başkanlığı (1 aralık 1992);
Emniyet Genel Müdürlüğü Terörle Mücadele ve Harekât Dairesi Başkanlığı içerisinde Psikolojik Harekât Şube Müdürlüğü (20 kasım 1992);
4 aralık 1992 tarihinde ve 76 il emniyet müdürlüklerinde psikolojik harekât büroları;
Jandarma Asayiş Komutanlığı emrinde psikolojik harp ünitesi; İI jandarma komutanlıkları ve güvenlik komutanlıklarında basın ve halkla ilişkiler bölümü;
Jandarma Genel Komutanlığı istihbarat Başkanlığı bünyesinde Psikolojik Harp Şubesi oluşturuldu.
Tedbir No. 36: Bölücü unsurların eyleme geçmeden önce faaliyetini haber vererek değerlendirecek, yorumlayacak, birliklerin zamanında tedbir almasını veya harekete geçmesini sağlayacak; istihbarata acil olarak ihtiyaç bulunduğu ve bu konuda henüz tam bir etkinliğe ulaştıramadığı göz önüne alınarak, Silahlı Kuvvetler, Jandarma, MİT ve Emniyet Teşkilatı tarafından istihbarat unsurlarının devamlı güçlendirilmesini, etkin kı-lınmasını ve elde edilen istihbaratın, gecikmeden zamanında ve koordineli olarak kullanılmasını sağlayacak tarzda, OHAL Bölge Valiliği bünyesinde gerekli tertip ve tedbirler alınacak.
- Emniyet Genel Müdürlüğü istihbarat birimlerinde bu dönem içerisindeki personel sayısı 1987 yılından itibaren periyodik olarak artırıldı.
Toplanan istihbarat OHAL Bölge Valiliği başta olmak üzere ilgili kuruluşlara anında dağıtıldı.
Teknik araç gereç yönünden istihbaratın imkânları en üst safhaya çıkarıldı.
a. Jandarma Genel Komutanlığı, Jandarma Asayiş Komutanlığı ve güvenlik komutanlıklarında istihbarat ve harekât faaliyetlerinin müştereken koordine edildiği, "Değerlendirme merkezleri" teşkil edildi ve yeterli personelle yirmi dört saat esasına göre faaliyete geçirilerek, "îstihbari bilgilerin süratle değerlendirilmesi, iletilmesi ve icraya yönelik faaliyetlerde" süreklilik sağlandı.
b. İki istihbarat grubu ve on iki istihbarat timi teşkil edildi, tüm jandarma istihbarat ünitelerine "nitelikli, eğitimli ve deneyimli personelin atanmasına ve mümkün olduğu ölçüde sürekli bu görevlerde istihdamına" özen gösterildi, personelin istihbarat ünitelerine atanmadan veya gerektiğinde bu görevlerinde çeşitli kurslarla eğitilmeleri sağlandı.
c. İstihbarat birimleri, frekans tarayıcı cihaz, mikro alıcı-verici, video kanuna, tele objektifli fotoğraf makinesi, mini ses kayıt cihazları gibi teknik malzemelerle takviye edildi.
d. İstihbari bilgilerin kaydedilmesi ve süratle ilgili birlik ve ünitelere ulaştırılabilmesi için, istihbarat birimleri bilgisayarlarla donatıldı, daha sonraki dönemde bunların geliştirilmesi ve entegrasyonu sağlandı.
e. 76 il jandarma komutanlığında, dünya standartlarına uygun modern sorgulama odaları yapıldı, sonraki dönemde kritik olanlardan başlamak üzere ilçelerde de tesis edilmesi planlandı.
Tedbir No. 37: Kuzey Irak'ta henüz huzur, sükûn ve istikrarın tam olarak sağlanamamış olması muvacehesinde, Irak Silahlı Kuvvetleri'nin Kuzey Irak'ta Kürtlerin kontrolündeki bölgeye karşı potansiyel bir harekâtının doğurabileceği yeni bir sığınmacı göçünün bu defa sınırlarımız dahiline intikaline meydan vermeden önlenmesi için gerekli tedbirler, ilgili makamlarla koordine edilerek belirlenecek.
- Bu konuyla ilgili yapılan çalışmalar sonucunda ortak bir görüş belirlenmemesi üzerine konu, 12 ekim 1992 tarihinde yapılan OHAL Koordinasyon Kurulu toplantısı gündemine alındı, toplantıda konu üzerinde mutabakat sağlandı.
Muhtemel bir sığınmacı göçünün önlenebilmesi için, her kuruluşun böyle bir olayda görev ve sorumluluklarını belirleyen yönetmelik çalışması ilgili kuruluşların katılımıyla hazırlanmak su-retiyle Başbakanlık Kanunlar Kararlar Genel Müdürlüğü'ne gönderildi.
- Sınırlardan her türlü geçişlerin daha etkin bir şekilde önlenmesi maksadıyla, jandarma sınır alayları ile jandarma sınır taburları ve bölükleri kuruldu.
b. Sınır birlikleri personel, silah ve araç gereç yönünden güçlendirilerek, KKK'lığından 7 adet IG. P. Tb. (6'sı Şırnak'ta 1'i Hakkâri bölgesinde), 7 adet Ob. Bt, 53 adet 81 mm'lik Hv. Ks. (159 adet 81 mm'lik havan namlusu) ve 3 adet 120 mm'lik havan BL'yle takviye edildi.
c. 1993 yılında Genel Kurmay Başkanlığı'nca belirlenen yeni konsepte göre birinci öncelik verilen Irak sınırında fiziki güvenlik sistemi çalışmaları sürdürüldü.
d. Kuzey Irak'taki mahalli liderlerle ilişkiler geliştirilerek haber alma imkânları artırıldı.
Tedbir No. 38: OHAL bölgesi, mücavir ve hassas illerdeki polis teşkilatı personel ve araç gereç yönünden güçlendirile-cek; polis teşkilatı bulunmayan ilçelerde kuruluş hazırlıkları süratlendirilecektir.
- Bahse konu illerimiz personel ve araç gereç yönünden sürekli takviye edildi.
Ayrıca 1992 yılından sonra 18 ilçede emniyet amirliği kuruldu, 41 ilçede ise teşkilat kurulması için bakanlık oluru alınarak kuruluş çalışmalarına geçildi.
1991 yılında OHAL bölgesi ile mücavir ve hassas illerimizde 20 750 olan emniyet teşkilatı personel sayısı yüzde 14 artırılarak 1994 yılında 28 234'e ulaştırıldı.
Yine bu illerimiz 1991 yılı içerisinde 180, 1992 yılı içerisinde 280, 1993 yılı içerisinde 235 ve 1994 yılı içerisinde 105 olmak üzere toplam 860 adet motorlu araçla takviye edildi.
1991 yılında 1 505, 1992 yılında 1 346, 1993 yılında 2 062, 1994 yılında 1 521 adet olmak üzere toplam 6 434 adet uzun menzilli silahla kadrolar güçlendirildi.
Kaynakça
Kitap: Apo Olayının Perde Arkası
Yazar: Saygı Öztürk